Селівонік Васіліса Сямёнаўна // Імі ганарыцца Кобрыншчына. Ганаровыя грамадзяне кобрынскага краю : біябібліяграфічны даведнік з серыі «Імёны на карце Кобрыншчыны» / Кобрынская раённая цэнтралізаваная бібліятэчная сістэма, цэнтральная раённая бібліятэка, аддзел абслугоўвання і інфармацыі ; склад. гал. бібліёграф С. Д. Курачук ; дызайн вокладкі : інжынер-праграміст П. С. Грыневіч. – Кобрын, 2018. – С. 74-77.
СЕЛІВОНІК
ВАСІЛІСА СЯМЁНАЎНА
Селівонік Васіліса Сямёнаўна — Ганаровы грамадзянін горада Брэста (Рэспубліка Беларусь).
Дзеяч рэвалюцыйнай і нацыянальна-вызваленчай барацьбы ў Заходняй Беларусі, удзельніца партызанскай барацьбы ў гады Вялікай Айчыннай вайны.
Васіліса Сямёнаўна Селівонік (у дзявоцтве Козел) нарадзілася 28 кастрычніка 1907 года ў вёсцы Літвінкі Кобрынскага павета Гродзенскай губерні (цяпер Кобрынскага раёна Брэсцкай вобласці) у сялянскай сям’і. У 1915 годзе, у сувязі з надыходзячым фронтам Першай сусветнай вайны, сям’я з’ехала ў Калужскую губерню, апынулася ў сяле Калодзезі Казельскага павета. Там у 1919 годзе Васіліса закончыла 4 класы царкоўна-прыходскай школы. Бацька, Сямён Кліменцьевіч Козел, ваяваў на франтах Першай сусветнай, а потым Грамадзянскай войнаў.
У 1921 годзе сям’я вярнулася на радзіму. Родная хата згарэла, паступова пачалі падымаць гаспадарку. Чатырнаццацігадовай Васілісе давялося пайсці ў служанкі, дзе яна была тры гады, потым працавала ў сельскай гаспадарцы па найму.
У 1928 годзе Васіліса Селівонік уступіла ў падпольную арганізацыю Камуністычнага саюза моладзі Заходняй Беларусі (КСМЗБ). З 1931 года – член Камуністычнай партыі Заходняй Беларусі (КПЗБ).
Знаходзячыся на партыйнай рабоце, Васіліса Селівонік займае шэраг адказных пасад. У ліпені 1931 года яна выбрана намеснікам сакратара Кобрынскага падпольнага райкама КПЗБ. У 1933-1934 гг. В. Селівонік вучылася ў Мінскай школе КПЗБ, пасля заканчэння якой працавала сакратаром Гродзенскага, Слонімскага, Пінскага акруговых камітэтаў КПЗБ.
У 1935 годзе — дэлегат II з’езду КПЗБ.
Васілісу Селівонік вузкі круг ведаў па партыйных псеўданімах «Галя», «Ліза», «Сашка». За рэвалюцыйную дзейнасць 1 красавіка 1936 года яна была арыштавана польскімі ўладамі ў Пінску. У лютым 1937 года прыгаворана да дзесяці гадоў турэмнага зняволення. Была змешчана ў турму г. Седльцэ, затым пераведзена ў жаночую катаржную турму «Фордан», далёка ад роднага краю. Вызвалена Чырвонай арміяй у верасні 1939 года.
В. С. Селівонік была дэпутатам Народнага сходу Заходняй Беларусі ад Кобрынскага раёна, дзе прагаласавала за ўз’яднанне Заходняй Беларусі з БССР. У 1940 годзе пераехала на працу ў Жабінку, была загадчыцай аддзелам кадраў Жабінкаўскага райвыканкама. Выйшла замуж за Аляксея Данілавіча Дзмітрука, удзельніка рэвалюцыйнага руху ў Заходняй Беларусі, супрацоўніка Жабінкаўскага раённага аддзела міліцыі (загінуў у баю 23 жніўня 1942 г.).
З першых дзён Вялікай Айчыннай вайны Васіліса Селівонік з’яўлялася сувязной партызанскага атрада імя М. М. Чэрнака, а затым ваявала ў складзе атрада. З красавіка 1943 года В. Селівонік — сакратар Жабінкаўскага раённага антыфашысцкага камітэта.
Пасля вайны В. С. Селівонік на партыйнай і савецкай рабоце ў г. Брэсце. Працавала інструктарам аблвыканкама, загадчыцай агульным аддзелам гарвыканкама, восем год займалася выхаваннем моладзі ў рамесленым вучылішчы. Выйшла замуж за Івана Фёдаравіча Селівоніка, ураджэнца вёскі Франопаль, удзельніка рэвалюцыйнага руху ў Заходняй Беларусі. І. Ф. Селівонік з першых дзён вайны – арганізатар падпольнага і партызанскага руху, ваяваў у атрадзе імя М. М. Чэрнака, у 1944 годзе быў яго камандзірам.
Пасля выхаду на пенсію Васіліса Сямёнаўна актыўна займалася грамадскай працай у складзе ветэранскіх арганізацый. Яна з’яўляецца аўтарам успамінаў, якія змешчаны ў зборніках «У суровыя гады падполля» (1958), «Годы испытаний и мужества» (1973).
Узнагароджана ордэнамі Айчыннай вайны ІІ ступені, Чырвонай Зоркі і многімі медалямі.
16 мая 1969 года В. С. Селівонік было прысвоена званне «Ганаровы грамадзянін горада Брэста». Яна была ўшанавана 24 мая на ўрачыстым сходзе грамадскасці, прысвечаным 950-годдзю Брэста.
Васіліса Сямёнаўна Селівонік памерла 14 снежня 1990 года, пахавана на гарадскiх могiлках Брэста. На доме, у якім яна жыла (вул. Інтэрнацыянальная, 7), усталявана мемарыяльная дошка.
Працы, успаміны В. С. Селівонік
Селивоник, В. С. Нас сроднило суровое время / В. С. Селивоник // В едином строю : воспоминания участников партизанского движения в Белоруссии, 1941–1944. — Минск, 1970. — С. 53–63.
Селівонік, В. Рэвалюцыйныя выступлені ў Кобрынскім павеце / Васіліса Селівонік // У суровыя гады падполля : успамiны былых членаў КПЗБ – актыўных удзельнiкаў рэвалюцыйнага руху ў Заходняй Беларусi. — Мінск, 1958. — С. 176–178.
Селивоник, В. С. Странички биографии / В. С. Селивоник // Годы испытаний и мужества. — Минск, 1973. — С. 179–188.
Селивоник, В. С. О друзьях, товарищах, о боях, пожарищах : из воспоминаний подпольщицы-партизанки / В. С. Селивоник // Заря над Бугом. Брест. — 1984. — 28 января; 31 января.
Слова пра баявых сяброў : з успамінаў В. С. Селівонік // Памяць. Кобрынскі раён : гісторыка-дакументальная хроніка. — Мінск, 2002. — С. 228-230.
Аб жыцці і дзейнасці В. С. Селівонік
Боровский, А. О них молчали сводки / А. Боровский. – Минск : Беларусь, 1970. – 112 с.: ил. — См. на с. 90–94.
В борьбе и труде: участие женщин Белоруссии в революционном движении, социалистическом и коммунистическом строительстве : сборник. – 3-е изд., перераб. и доп. – Минск : Беларусь, 1985. – С. 189.
Василиса Семеновна и Женя // Памяць. Жабінкаўскі раён : гісторыка-дакументальная хроніка. — Мінск, 1999. — С. 248–251.
Из книги Ф. Ромма «Мужала молодость в боях».
Васіліса Селівонік // Памяць. Брэсцкі раён : гісторыка-дакументальная хроніка. — Мінск, 1998. — С. 237.
Долготович, Б. Д. Селивоник Василиса Семёновна / Б. Д. Долготович // Почётные граждане белорусских городов / Б. Д. Долготович. — Минск, 2008. — С. 13.
Клімец, М. І. Селівонік Васіліса Сямёнаўна / М. І. Клімец // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. — Мінск, 2002. — Т. 14. — С. 307.
Клімец, М. Селівонік Васіліса Сямёнаўна / Міхаіл Клімец // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. — Мінск, 2001. — Т. 6, кн. 1. — С. 276.
Науменко, В. Я. [Селивоник Василиса Семёновна] / В. Я. Науменко // Брест : историко-экономический очерк / В. Я. Науменко. – Минск, 1977. – С. 144.
Селивоник Василиса Семёновна // Регионы Беларуси : энциклопедия. — В 7 т. Т. 1. Брестская область : в 2 кн. — Минск, 2009. — Кн. 2. — С. 340-341.
Селивоник Василиса Семёновна // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2008. — Т. 6. — С. 617.
Селивоник Василиса Семёновна // Брест : энциклопедический справочник. – Минск, 1987. – С. 326.
Селівонік Васіліса Сямёнаўна // Памяць. Брэст : гісторыка-дакументальная хроніка : у 2 кн. — Мінск, 2001. — Кн. 2. — С. 643–645.
Селівонік Васіліса Сямёнаўна : [біяграфічная даведка] // Памяць. Кобрынскі раён : гісторыка-дакументальная хроніка. — Мінск, 2002. — С. 228. – (Слова пра баявых сяброў).
Орехво, Н. С. Дела и люди КПЗБ : воспоминания / Н. С. Орехво. – Минск : Беларусь, 1983. – 287 с.
См. на с. 192, 196, 283.
Ромма, Ф. Мужала молодость в боях : Записки секретаря подпольного обкома комсомола / Ф. Ромма. – Минск : Беларусь, 1974. – 312 с.: ил.
См. на с. 235–239.
Бензярук, А. У тыя векапомныя дні / Анатоль Бензярук // Сельская праўда. – 2018. – 26 чэрвеня.
Адной з найбольш актыўных удзельніц антыфашысцкага руху стала Васіліса Сямёнаўна Селівонік, уганараваная высокім званнем «Ганаровы грамадзянін горада Брэста».
Литвинович, Е. Быть в почёте / Евгений Литвинович // Заря. — 2014. — 20 мая. — С. 3.
В 1969 г. звание «Почётный гражданин города Бреста» было присвоено сразу трём известным людям, среди которых В. С. Селивоник, уроженка д. Литвинки Кобринского района.
Крэйдзіч, М. Шляхам трывог і надзей / Марыя Крэйдзіч // Народная трыбуна. – 2009. – 14 сакавіка.
Селивоник Василиса Семеновна : [некролог] / Л. И. Плечко, И. Б. Венцель,
Е. Н. Водчиц, Б. И. Гаврилов, М. М. Гладун [и др.] // Заря. – 1990. – 18 декабря. –
С. 3.
Алясюк, А. Іх жыццё – легенда : [В. С. Селівонік] / А. Алясюк, І. М. Каржук // Сельская праўда. Жабінка. — 1985. — 8 сакавіка.
Бяганская, Я. Слова пра ветэрана : [В. С. Селівонік] / Я. Бяганская // Чырвоная змена. — 1984. — 10 студзеня.
Алясюк, А. У полымі вайны / А. Алясюк, І. М. Каржук // Сельская праўда. Жабінка. – 1983. – 22 сакавіка.
Доброхотова, Е. Депутат народного собрания / Е. Доброхотова // Заря. — 1982. — 17 ноября.
Припотнев, А. «Остаюсь в строю…» / А. Припотнев // Заря. – 1977. – 28 октября.
Сегодня почетному гражданину Бреста В. С. Селивоник исполняется 70 лет.
Гогалеў, А. Перамога кавалася з першага дня / А. Гогалеў // Сельская праўда. Жабінка. — 1974. — 29 студзеня.
Пра В. С. Селівонік.
Затульский, И. Василиса – Васютка / И. Затульский // Заря. — 1970. — 8 марта.
О В. С. Селивоник.
Торжественное заседание, посвященное 950-летию Бреста // Заря. — 1969. — 27 мая.
В программе чествование Почётных граждан города В. С. Селивоник.
Несколько лет назад… : рассказ участницы первомайских маевок при панской Польше Василисы Семеновны Селивоник : [Кобрин в 1925 и 1931 гг.] // Заря. — 1949. — 1 мая.
110 гадоў з дня нараджэння Васіліса Сямёнаўна Селівонік// Зводны Каляндар дат і падзей Кобрыншчыны : краязнаўча-бібліяграфічны каляндар на 2016-2020 гг. / Кобрынская раённая цэнтралізаваная бібліятэчная сістэма, цэнтральная раённая бібліятэка, аддзел абслугоўвання і інфармацыі ; склад. : С. Д. Курачук, Л. С. Дардзюк. — Кобрын, 2018. — С. 46.
Селивоник Василиса Семеновна // Ими гордится Брест : библиографический указатель литературы (по материалам краеведческих пресс-досье) / Брестская городская централизованная библиотечная система, центральная городская библиотека им. А. С. Пушкина, информационно-библиографический отдел ; сост. : Юркевич Ж. В. — зав. информационно-библиографического отдела ЦГБ им. А. С. Пушкина, Артёмчик Н. В. — библиограф информационно-библиографического отдела ЦГБ им. А. С. Пушкина. – Брест, 2012. – С. 36-37.110 гадоў з дня нараджэння Васіліса Сямёнаўна Селівонік [Электронны рэсурс] // Краязнаўства Берасцейшчыны. – Рэжым доступу: http:// kb.brl.by/ index.php/search?searchword. – Дата доступу: 12.02.2018.